Ang New Zealand dollar (NZD) ay ang opisyal na pera ng New Zealand at isa sa mga pinaka-kinakalakal na pera sa mundo. Tulad ng U.S. dollar (USD), ang bawat NZ dollar ay binubuo ng 100 cents—ngunit walang mga barya na mas maliit sa 10 cents. Kaya ginagamit ng New Zealand currency ang Swedish rounding system para sa mga pagbabayad ng cash.
Gayunpaman, ang sistema ng pagbabangko ng New Zealand ay malapit na konektado sa iba pang bahagi ng mundo, at karaniwang ginagamit ang mga digital wallets at mga contactless card na pagbabayad.
Tingnan natin ang kasaysayan ng currency ng New Zealand at kung paano i-navigate ang halaga ng palitan ng NZD kung ikaw ay nakatira sa New Zealand o bibisita doon.
Nagsisimula ang kasaysayan ng pera ng New Zealand sa orihinal na mga naninirahan sa Māori sa bansa—na tinatawag ng mga Māori na Aotearoa. Ayon sa opisyal na Encyclopedia of New Zealand, ang “pagpapalit ng mga kalakal ay isang nakagawiang kaugalian na namamahagi ng pagkain at iba pang materyales sa buong bansa.”
Ito ay pinalawak sa pakikipagkalakalan sa mga European whaler, at noong kalagitnaan ng 1800s, ang mga baboy, patatas, at iba pang mahahalagang kalakal ay naging de-facto na pambansang pera.
Bagama’t ang mga barya mula sa iba pang bahagi ng mundo ay umikot sa rehiyon, hanggang sa inangkin ng gobyerno ng Britanya ang teritoryo noong 1840s na ang mga barya ng Britanya ay naging malawakang magagamit-at sa kalaunan, legal na pera.
Ginamit ng New Zealand ang British currency system sa loob ng mahigit 100 taon, na may isang British pound (GBP) na binubuo ng 20 shillings o 240 pence. Noong 1933, nagsimula ang New Zealand na mag-isyu ng sarili nitong mga barya, ngunit ang New Zealand pound ay naka-pegged pa rin sa British pound hanggang sa lumipat ito sa dollar system noong 1967.
Mga denominasyon ng pera ng New Zealand
Ang Reserve Bank of New Zealand ay ang sentral na bangko ng bansa, at responsable ito sa pag-isyu ng pera at pagtatakda ng patakaran sa pananalapi. Ngayon, ang pera ng New Zealand ay magagamit sa sampung natatanging denominasyon: limang barya at limang banknote.
Gumagamit ang New Zealand ng 10-, 20-, at 50-cent na barya, pati na rin ang $1- at $2-dollar na barya, at ang mga banknote ay nasa $5, $10, $20, $50, at $100 na denominasyon.
Itinigil ng bangko sentral ang paggawa ng isang sentimo at dalawang sentimo na barya noong 1990, at limang sentimong barya noong 2006. Itinigil din nito ang $1 at $2 na perang papel ng bansa noong 1991.
Nagtatampok ang New Zealand currency ng malawak na hanay ng mga disenyo, kabilang ang mga sikat na makasaysayang figure, mga lokal na halaman at tanawin, at mga katutubong ibon tulad ng kiwi.
Gumagamit ang New Zealand ng mga modernong polymer na banknote na may mga advanced na feature sa seguridad na makakatulong upang maiwasan ang pagmemeke at mapahaba pa ang kanilang buhay.
6 na katotohanan tungkol sa pera ng New Zealand
Bagama’t hindi mo kailangang maging eksperto sa pera ng New Zealand para magamit ito, naniniwala kami na ang sumusunod na anim na katotohanan ay nagbibigay ng mas malalim na pagpapahalaga sa papel nito sa kultura ng New Zealand:
1. Ang pera ng New Zealand ay nagtatampok ng British royalty.
Bagama’t ang New Zealand ay may sariling pamamahala, bahagi pa rin ito ng British Commonwealth at kinikilala ang British monarch bilang pinuno ng estado nito.
Si Queen Elizabeth II ay itinampok sa New Zealand currency sa loob ng ilang dekada, at ang mga bagong barya at banknote ay magtatampok kay King Charles III.
2. Ang pera ng New Zealand ay may halaga din sa iba pang mga bansa.
Ang New Zealand dollar ay maaaring gamitin sa mga bansa maliban sa New Zealand. Ginagamit din ito ng ilang bansa at teritoryo sa Pacific Island, gaya ng Tokelau at Niue.
Ang Cook Islands at Pitcairn Islands ay naglabas ng sariling mga dolyar, ngunit ang mga ito ay hindi gaanong ginagamit kung ikukumpara sa NZD at karamihan dito ay nagsisilbing mga item ng mga kolektor.
3. Ang New Zealand ay nag-decimal ng pera nito noong 1960s.
Pinalitan ng Decimal Currency Act ng 1964 ang pound ng New Zealand dollar. Tumagal ng tatlong taon upang ilunsad ang bagong currency—na may halos 200 milyong bagong barya at banknotes—na dumating sa “Decimal Currency Day” noong 1967.
Ang pangunahing layunin ng pagbabago ay upang gawing simple ang sistema ng pera ng New Zealand. Noong una, ang isang pound ay nagkakahalaga ng dalawang dolyar ng New Zealand.
4. Ang New Zealand dollar ay maaaring tawaging “fern” o “kiwi.”
Ang karamihan ng mga taga-New Zealand ay tumanggap ng decimalization, bagaman ang terminong “dollar” ay hindi natitiyak. Ayon sa mga naulat ng balita, inirerekomenda ng mga miyembro ng publiko na tawagin itong “fern,” “kiwi,” “crown,” o “zeal,” kasama ang dose-dosenang iba pang mga mungkahi.
Ang Australia ay nagkaroon ng katulad na debate ng gawing decimal nito ang sarili nitong pera noong 1966, ngunit kalaunan ang dalawang bansa ay gumamit ng “dollar.”
5. Ang New Zealand ay gumagamit ng Swedish rounding system
Ang Swedish rounding na tinatawag ding “cash rounding,” ito ay tumutukoy sa kasanayan ng pag-round up o down sa pinakamaliit na unit ng currency. Dahil inalis ng New Zealand ang pinakamaliit nitong barya mula sa sirkulasyon, karamihan sa mga retailer ay nag-round up o down sa pinakamalapit na 10 sentimo.
Kung ang iyong bill at nagtatapos sa 5 hanggang 9, kinakailangan magbabayad ka pa ng ilang sentimo pa ($10.99 = $11 NZD). Kung nagtatapos ito sa maliit na digit, magbabayad ka ng ilang sentimo na mas mababa ($10.93 = $10.90 NZD). Ginagawa lamang ito kapag nagbabayad gamit ang cash, at ang mga pagbabayad sa gamit ang card ay karaniwang nagkakaroon ng eksaktong halaga ng dolyar.
6. Ang mga bangko sa Australia ay may malaking papel sa New Zealand
Ang Australian currency at New Zealand currency ay magkahiwalay na currency, at hindi mo magagamit ang isang currency sa kabilang bansa. Gayunpaman, ang mga sistema ng pananalapi ng dalawang bansa ay may pagkakaugnay.
Sa 27 rehistradong bangko sa New Zealand, lima lang dito ang matatagpuan sa New Zealand. Ang apat na pinakamalaking bangko sa Australia ay nagkakaloob ng 85% ng pagpapautang sa New Zealand.
Pag-unawa at paggamit ng pera ng New Zealand
Sa mga natatanging disenyo nito at matibay na polymer na materyal, ang pera ng New Zealand ay madaling dalhin at gamitin. Ngunit kailangan mo bang magdala ng pera kapag bumisita ka o nakatira sa New Zealand?
Depende ito. Ang New Zealand ay may modernong sektor ng pagbabangko, at maraming vendor ang tumatanggap ng mga credit card at digital payments. Gayunpaman, magandang ideya na magkaroon ng cash kung bibisita ka sa mga rural na lugar at para sa mga natatanging okasyon na kakailanganin mong mag-iwan ng tip.
Kung hindi man ay maaari kang magbayad gamit ang debit o credit card o mag-withdraw ng cash mula sa isang ATM. Siguraduhin lamang na suriin ng maaga ang iyong mga international transaction fees upang maiwasan ang anumang di inaasahang bayarin, at piliing magbayad gamit ang lokal na pera upang makuha ang pinakamahusay na halaga ng palitan.
Halaga ng palitan ng pera New Zealand
Ang New Zealand dollar ay isang maituturing na matatag na pera, ngunit ang halaga nito ay maaaring magbago sa paglipas ng panahon batay sa mga salik tulad ng GDP at mga interest rate na itinakda ng central bank. Ang iba pang mga pangunahing industriya na nakakaapekto sa halaga ng palitan ng NZD ay ang turismo at agrikultura.
Bagama’t ito ay nauugnay sa Australian dollar (AUD), ito ay may malayang foreign exchange market at malapit din itong nauugnay sa Japanese yen (JPY).
Kung nagpapadala ka ng pera papunta o mula sa New Zealand, gumamit ng currency converter upang suriin ang pinakabagong mga halaga ng palitan sa pagitan ng bawat pares ng pera ng kasalukuyang oras. Halimbawa, ang 1 EUR o 1 USD ay magkakaibang halaga ng palitan ng NZD, depende sa kung kailan mo ito ipapalit at ang estado ng mga internasyonal na pamilihan sa pananalapi.
Magpadala ng pera pauwi mula sa New Zealand
Kung plano mong manirahan at magtrabaho sa New Zealand, kakailanganin mo ng paraan para magpadala ng pera pauwi sa iyong sariling bansa ng hindi nagbabayad ng napakataas na transaction fee. Gamit ang isang internasyonal na money transfer app tulad ng Remitly, maaari kang direktang magpadala ng pera sa mga kaibigan at pamilya gamit ang iyong mobile device at makatanggap ng mga updates tungkol sa iyong padala.
Pinapadali ng Remitly na pagpapadala ng pera sa ibang bansa, na may transparent fees at mga halaga ng palitan. Mahigit 5 milyong tao ang gumamit ng Remitly para magpadala ng pera pauwi sa kanilang mga bansa.
