Tổng quan về “thành phố nơi trú ẩn” (sanctuary cities)
Bạn có thắc mắc “thành phố nơi trú ẩn” là gì? Có bao nhiêu thành phố như vậy ở Mỹ?
Trong bài viết hướng dẫn này, Remitly sẽ giải thích khái niệm, bàn về những hiểu lầm phổ biến, và cung cấp dữ liệu về các sanctuary cities—đại diện cho hơn 170 thành phố và hạt có chính sách hạn chế hợp tác với Cơ quan Thi hành Luật nhập cư Liên bang (ICE) tính đến tháng 12/2023.
Các khái niệm cơ bản về sanctuary cities
Sanctuary city là gì?
Thuật ngữ “sanctuary city” dùng để chỉ những địa phương giới hạn đóng góp nguồn lực cho chính quyền liên bang trong việc thực thi luật nhập cư, tạo ra một môi trường an toàn hơn cho người nhập cư.
Lợi ích và hiểu lầm
- Giảm hợp tác với ICE: Các cơ quan địa phương thường không giữ nghi phạm nhập cư chờ hướng dẫn từ ICE, trừ khi có yêu cầu chính thức của tòa.
- Không phải là miền đất miễn tội: Chính quyền địa phương không bảo vệ khỏi trục xuất — họ chỉ không hỗ trợ ICE.
- Không làm gia tăng tội phạm: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng các thành phố này không có mức tội phạm cao hơn, thậm chí có nơi còn thấp hơn.
- Không nhận viện trợ đặc biệt từ liên bang: Các sanctuary cities sử dụng ngân sách địa phương và không nhận thêm tiền liên bang cho chính sách này.
Lịch sử và sự phát triển
Quan điểm ban đầu
Phong trào sanctuary bắt nguồn từ những năm 1980, khi các tổ chức tôn giáo ở miền Tây Nam nước Mỹ giúp đỡ người tị nạn Trung Mỹ, phản kháng Đạo luật Bắt nô lệ trốn (Fugitive Slave Act).
Thành phố San Francisco – “Thành phố Nơi trú ẩn”
Năm 1985, San Francisco thông qua nghị quyết “City of Refuge,” không dùng ngân sách thành phố để hỗ trợ ICE.
Sự lan tỏa tại Mỹ hiện đại
Tính đến cuối năm 2023 đã có hơn 170 thành phố và hạt công bố chính sách sanctuary. Một số địa phương gọi là “welcoming city” nhưng đều hướng đến bảo vệ quyền của người nhập cư.
Danh sách một số sanctuary cities
Một số thành phố và quận lớn ở Mỹ như Alexandria (VA), Chicago (IL), Los Angeles (CA), New York City (NY), San Francisco (CA), Seattle (WA)… đều nằm trong nhóm này.
Cách thức hoạt động
Dự thảo ra luật địa phương
Từng thành phố/hạt ban hành quy định riêng về hạn chế hỗ trợ ICE, vì vậy chi tiết có thể khác nhau nhưng mục tiêu giống nhau: không dùng tài nguyên địa phương để hỗ trợ trục xuất.
Khi cảnh sát bắt giữ người không có giấy tờ
Ở non-sanctuary city
Cảnh sát giữ người nhập cư không có giấy tờ và thông báo ICE để xin lệnh giữ (detainer). ICE có thể đến bắt nếu có lệnh.
Ở sanctuary city
Cảnh sát chỉ giữ người như bất cứ nghi phạm nào khác, không tự động báo ICE. Nếu không bị cáo buộc, trả tự do theo luật địa phương.
Không cho ICE lập trung tâm giam giữ
Một số nơi cấm ICE thiết lập trung tâm giam giữ, buộc họ phải đến nơi khác để thi hành quyền lực.
Các quyền lợi chính khi sống tại sanctuary city
Không bị giữ quá lâu
Cảnh sát không giữ thêm thời gian dài hơn mức cần thiết để xử lý hành chính hoặc chờ ICE đến.
Giảm can thiệp trong các chiến dịch
Cảnh sát địa phương thường miễn trừ hỗ trợ ICE như cung cấp thêm nhân lực hoặc phương tiện, dù ICE vẫn có thể tiến hành bắt giữ theo pháp luật.
Bảo vệ quyền riêng tư
Một số nơi hạn chế thu thập dữ liệu nhập cư, ví dụ khi đăng ký cho con vào trường học – chỉ yêu cầu chứng minh quốc tịch, không hỏi chi tiết về tình trạng nhập cư.
ICE cần lệnh tòa mới được phép vào nhà tù
ICE không thể tự ý vào trại giam địa phương nếu không có lệnh của tòa.
Những điều sanctuary city không mang lại
- Không miễn trừ trục xuất: ICE vẫn có quyền bắt giữ và trục xuất nếu có căn cứ pháp lý.
- Không có quy định bảo vệ hoàn toàn: Chính sách chỉ hạn chế sự hợp tác từ cảnh sát địa phương, không thay thế luật liên bang.
Quan hệ với Chính phủ liên bang
Luật liên bang vẫn có hiệu lực. ICE có thể hoạt động trong sanctuary cities nhưng không được nhờ sự hỗ trợ từ cảnh sát địa phương—đây là điểm khác biệt chính so với non-sanctuary cities.
Khi tranh chấp xảy ra với chính quyền liên bang
Nỗ lực của chính quyền cấp liên bang để trừng phạt lập trường sanctuary (như lệnh của Trump năm 2017 cắt trợ cấp) đều bị tòa án liên bang chặn lại. Tổng thống Biden đã hủy bỏ lệnh đó vào năm 2021.
Sanctuary cities gần đây được nhắc tên trong tin tức
Một số chính trị gia tiểu bang như Ron DeSantis (Florida) và Greg Abbott (Texas) đã chuyển người nhập cư đến các sanctuary cities như New York, Chicago, Washington D.C. để tạo hiệu ứng truyền thông và tranh cử.
Những gì có thể thay đổi vào năm 2024
- Đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện có thể thúc đẩy luật hạn chế sanctuary cities, nhưng cần Thượng viện phê duyệt—khả năng thấp.
- Bộ nội vụ dưới thời Biden đã yêu cầu các thành phố cân nhắc lại mức độ hợp tác với ICE, nhưng tính đến tháng 9/2023 vẫn chưa có sanctuary cities nào thay đổi chính sách.
Kết luận dành cho người nhập cư
- Hãy tìm hiểu kỹ chính sách sanctuary tại nơi mình sống hoặc đăng ký cư trú.
- Sử dụng các nguồn chính thống như website của chính quyền địa phương và các tổ chức như ACLU để nắm vững quyền lợi.
- Theo dõi tin tức liên quan đến “sanctuary city” và “immigration in [TÊN THÀNH PHỐ]” trên Google News hoặc các nền tảng tin tức đáng tin cậy.