Aktif vatandaşlık, vatandaşların aktif bir şekilde toplumsal faaliyetlere katılım göstermesine denir. Bu vatandaşlar, çeşitli kamu yararına olan konularda aktif bir rol alarak halk refahına ve gelişimine katkıda bulunur.
Hem demokratik hem de sosyal devlet olan Türkiye Cumhuriyetinde vatandaşların rol alabileceği birçok özel oluşumlar ve kamu oluşumları bulunur. Türkiye’de nasıl aktif vatandaş olunacağını öğrenmek için yazımızı okumaya devam edin.
Türkiye’de Aktif Vatandaş Olmanın Yolları
Oy kullanmak
Demokratik bir seçim ülkesinde aktif bir vatandaş olmak isteyen kişinin en temel görevi oy kullanarak seçme ve seçilme hakkını kullanmasıdır. Oy kullanmayan vatandaşlar, ülkenin geleceğini büyük ölçüde etkileyen bu siyaset sürecine katılmayarak ülke geleceği konusunda sessiz kalmış olurlar.
Bu nedenle aktif vatandaş öncelikle siyasi görüşü ne olursa olsun oy kullanmalıdır. Hatta sadece bununla kalmayıp bu kişiler dilerlerse oy sayım sürecine vatandaş ya da müşahit olarak dahil olabilirler.
Eylem, gösteri ve protesto hakkı
Türkiye Cumhuriyetinin yasaları vatandaşlarına eylem, gösteri ve protesto ile düşünce ifade etme hakkı tanır. Anayasa’nın ilgili maddesi der ki “Herkes önceden izin almadan silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.”.
Aktif vatandaşlar desteklemedikleri bir kararı protesto ederek kendileri gibi düşünen vatandaşların sesi olabilir. Bu vatandaşlar sadece kararlara karşı çıkmak için, destek amaçlı gösteri yapmayı, örneğin barış yürüyüşleri düzenlemeyi tercih edebilir.
Resmi kurum ve kuruluşları bilgilendirmek
Aktif vatandaşların belki de en önemli özellikleri sessiz kalmamaktır. Sessiz kalmamanın birçok yolu olduğu gibi, resmi kurum ve kuruluşlara müracaat etmek bu yollardan biridir. Vatandaşlar herhangi bir aksaklık gördüğünde bunu ilgili kurumlara internet veya telefon aracılığıyla bildirebilir.
Örneğin, sokakta bozuk kaldırım gördüğünüz zaman, kaldırımlardan sorumlu birim belediye olduğu için, belediyenizi arayarak bu durumu bildirebilirsiniz. Belediyeniz size takip kodu verecektir ve bildiriminizin durumuyla ilgili sizi bilgilendirecektir.
Ayrıca Türkiye Cumhuriyetinin merkezi bir iletişim kanalı vardır: CİMER. Bu kanal aracılığıyla devletin çeşitli kurumlarına soru sorabilirsiniz, öneride bulunabilirsiniz veya şikayet oluşturabilirsiniz. CİMER’e yazmak sadece internet yoluyla mümkündür.
Sosyal medyanın gücü
Bilgi ve iletişimin çağımızın en önemli değerlerinden olduklarını biliyoruz. Herkesin hızla birbirini bilgilendirebildiği bu ortamda sosyal medyanın gücü artık hiç de azımsanamayacak kadar fazladır.
Dolayısıyla aktif vatandaşlık evde, klavyenin başında da mümkün olabilir. Sosyal medya ile yardıma muhtaç kişilerin sesi duyurulabilir, haksızlıklar karşısında gündem oluşturabilir ve hatta çeşitli sanal etkinlikler düzenlenebilir.
Ice Bucket Challenge adlı sosyal medya fenomenini hatırlayalım. 2014 yılında bu “Buz Kovası Kampanyası” sosyal medyada viral olmuştu. Bu kampanyaya katılmak isteyenler kafalarından aşağı buzlu su dolu bir kovayı boşaltıp arkadaşlarına meydan okuyordu.
Bu sosyal medya etkinliğinin temel amacı ALS hastalığına karşı farkındalık oluşturmaktı. Ayrıca bu dönem, bu hastalığa dikkat çekildiği için ALS hastalığı vakıflarına olan para bağışlarında ciddi bir artış gözlemlendi.
Gönüllülük
Gönüllülük esasıyla yapılan işler, belki de aktif bir vatandaşın manevi açıdan tatminini en yüksek seviyeye çıkaran etkinliklerdir. Gönüllü olarak topluma katkıda bulunabileceğiniz sayısız alan vardır. Bu tür faaliyetler, hem kişisel gelişimi hem de toplumsal dayanışmayı güçlendirir.
Dernekler ve sivil toplum kuruluşları
Birçok sivil toplum kuruluşu, toplumun çeşitli kesimlerine destek olmak için gönüllülerin katkılarına ihtiyaç duyar. Eğitimden çevreye, sağlık hizmetlerinden sosyal yardımlara kadar çok sayıda farklı alanda dernekler ve sivil toplum kuruluşları gibi kar amacı gütmeyen organizasyonlarda gönüllü olarak görev alabilirsiniz.
Bu kuruluşlar, toplumda fark yaratmanın en etkili yollarından biridir. Türkiye’de gönüllü olarak katkı sunabileceğiniz bazı STK’lar şunlardır:
- SosyalBen Vakfı: Dezavantajlı bölgelerde yaşayan, 7-13 yaş arasındaki çocukların yeteneklerini keşfetmesine ve gelişmesine yardımcı olan bir STK’dır. SosyalBen; sanat, spor, bilim gibi farklı alanlarda projeler yürüterek çocukların eğitimine katkı sağlar ve daima gönüllü yol arkadaşlarına kapısı açıktır.
- TEMA Vakfı: Türkiye’nin en büyük çevre STK’larından biridir. Erozyonla mücadele, ağaçlandırma ve çevre bilincinin yayılması gibi konularda gönüllü çalışmalar yürütür. TEMA’da çevre projelerine katılarak doğaya katkıda bulunabilirsiniz.
- Toplum Gönüllüleri Vakfı: Gençlerin sosyal sorumluluk projelerine katılımını teşvik eden TOG, birçok farklı alanda faaliyet gösterir. Eğitim, sağlık, çevre gibi çeşitli sosyal sorumluluk projelerinde gönüllü olabilirsiniz.
- LÖSEV (Lösemili Çocuklar Vakfı): Lösemili çocuklar ve ailelerine hem maddi hem de manevi destek sağlayan bir vakıftır. LÖSEV’e gönüllü olarak katılarak farkındalık çalışmaları yapabilir, bağış kampanyalarına destek olabilirsiniz.
- Darüşşafaka Cemiyeti: Maddi olanakları sınırlı, başarılı çocukların eğitimine destek olan Darüşşafaka Cemiyeti, gönüllülerin katkılarıyla eğitim ve gelişim projeleri yürütür. Eğitim alanında gönüllülük yapmak isteyenler için önemli bir fırsat sunar.
Devlet destekli kurumlar
İspanya ve Almanya gibi sosyal devletlerin vatandaşları için sağladığı çeşitli yardımlar vardır, örneğin Türkiye’deki vatandaşlık maaşı. Ancak bazı devlet destekli kurumlar da gönüllülere ihtiyaç duyar.
Örneğin, aşevlerinde gönüllü olarak çalışabilir ve ihtiyaç sahiplerine yemek dağıtarak topluma fayda sağlayabilirsiniz. Bu tür faaliyetler, gönüllülerin doğrudan ihtiyaç sahipleri ile temasa geçmesini sağlar.
Eğitim faaliyetleri
Eğitim alanında gönüllülük yaparak becerilerinizi toplum yararına kullanabilirsiniz. Örneğin bir diş hekimi iseniz, ilk ve orta okullarda diş sağlığı ve temizliği konusunda ücretsiz eğitimler verebilirsiniz. Eğitim gönüllülüğü, toplumu bilinçlendirmek ve gelecek nesillere daha iyi bir yaşam sunmak için büyük bir fırsattır.
Belediye toplulukları
Yerel belediyeler, gönüllülük esasına dayanan birçok topluluk ve etkinlik düzenler. Örneğin, müzikle ilgileniyorsanız belediye orkestrası veya korosuna katılarak halka ücretsiz konserler verebilir, sanat yoluyla topluma katkıda bulunabilirsiniz.
Barınaklar
Hayvan barınaklarında gönüllü olarak çalışarak, sokak hayvanlarına yardım edebilir ve onların yaşam koşullarını iyileştirebilirsiniz. Barınaklardaki gönüllü işler, hayvanların beslenmesi, bakımı ve sahiplendirilmesi gibi konularda destek sunar.
Bağışlar
Para bağışı elbette faydalıdır, ancak emek bağışı çok daha tatmin edici ve ödüllendirici olabilir. Bu; okullara kitap bağışı yapmaktan kütüphaneler kurmaya, ihtiyaç sahiplerine kıyafet bağışından kan bağışı yapmaya kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
Topluma Katkı ve Aktif Vatandaşlığın Önemi
Toplumda fark yaratmak sadece büyük değişimlerle değil, küçük adımlarla da mümkün olur. Aktif vatandaşlık; bireylerin toplumun bir parçası olarak sesini duyurması, ihtiyaç sahiplerine el uzatması ve başkalarının da ihtiyaçları için harekete geçmesidir.
Aktif vatandaşlık sadece topluma fayda sağlamaz, bu tür faaliyetlerde yer alan vatandaşlar manevi tatmin yaşar. Aktif bir vatandaş olmanın önemini şu şekilde özetleyebiliriz:
- Toplumda fark yaratmak: Gönüllü çalışmalar, yardım projeleri ve sivil toplum kuruluşlarında aktif rol almak, çevremizde gözle görülür değişiklikler yaratabilir. Her bireyin yapabileceği küçük katkılar, uzun vadede büyük toplumsal dönüşümlere yol açabilir.
- Halkın sesi olmak: Aktif vatandaşlar, sesini duyuramayan, toplumun geri planda kalan kesimlerine dikkat çekerek onların haklarını savunabilir. Savunuculuk ve lobi faaliyetleri, toplumdaki adaletsizliklere karşı çözüm üreten en etkili yöntemlerdendir.
- Ulaşılamayan kişilere ulaşmak: Özellikle gönüllü faaliyetlerde, dezavantajlı gruplar ve ulaşılamayan topluluklara yardım eli uzatmak, onların hayatını iyileştirmek açısından hayati bir öneme sahiptir. Barınaklarda, aşevlerinde veya eğitim projelerinde gönüllü olarak görev almak, yardıma muhtaç kişilere doğrudan dokunmanın yollarındandır.
- Manevi tatmin: Topluma katkıda bulunmanın en büyük getirilerinden biri de manevi tatmindir. Başkalarına yardım etmenin ve bir fark yaratmanın getirdiği iç huzur, aktif vatandaşlık yoluyla elde edilen en değerli kazanımlardan biridir. Yardımlaşma ve dayanışma ruhu, bireylere aidiyet duygusu kazandırır ve toplumsal bağları güçlendirir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aktif vatandaşlık nasıl yapılır?
Aktif vatandaşlık, gönüllülük faaliyetlerine katılmak, seçimlerde oy kullanmak, sosyal sorunlarla ilgili farkındalık oluşturmak için savunuculuk yapmak gibi yollarla gerçekleşebilir.
Topluma katkıda bulunmanın yolları nelerdir?
Topluma katkıda bulunmanın yolları arasında yerel sivil toplum kuruluşlarında gönüllülük yapmak, seçimlerde oy kullanarak demokratik sürece katılmak, çevre veya sosyal adalet gibi konularda farkındalık kampanyalarına destek vermek ve savunuculuk faaliyetlerine katılmak yer alır.
Aktif vatandaş olmak için ne şartlar gerekir?
Herhangi bir engeli olmayan her birey, toplumun gelişimine katkıda bulunan faaliyetlere katılım sağlayarak aktif bir vatandaş olabilir.