“Dolar” kelimesini duyduğunuzda aklınıza Amerikan doları geliyor olabilir. Ne de olsa o, dünyada kullanılan en yaygın dolar. Amerikan doları (uluslararası döviz borsalarında bilinen haliyle USD) dünyada pek çok şehir, ülke ve bölge tarafından birincil veya ikincil para birimi olarak kabul edilmiştir.
Amerikan doları ayrıca pek çok ülkenin rezerv para birimidir. Bazı ülke vatandaşları dolar cinsinden kazanç elde etmeyi, birikim ve harcama yapmayı da tercih etmektedirler. İşte bu noktada Remitly, müşterilerinin Almanya, Avusturya ve daha pek çok ülkede (ana sayfada tercih edebileceğiniz ülkelerin listesini bulabilirsiniz) bulunan sevdiklerine dolar cinsinden gönderi yapabilmelerini mümkün kılar.
Öte yandan ABD, resmi para birimi olarak doları kullanan tek ülke değildir.
Örneğin, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Singapur ve Liberya’nın kullandıkları para birimlerinin ismi de dolar olmakla beraber tamamen farklı para birimlerini ifade ederler. Bu para birimlerinin pek çoğu, Jamaika doları ile Kanada doları gibi, başlangıçta İngiliz sterlini temel alınarak oluşturulmuştur.
Yurt dışında Amerikan Doları
Amerikan doları çok sayıda ülkede yatırım, uluslararası borçlanma veya ticaret gibi işlemlerde kullanılmaktadır.
Dahası altın ve petrol gibi emtialar da USD ile fiyatlandırılmaktadır. Böylece diğer ülkeler kendi rezerv para birimlerini kullanarak bu emtiaları kolayca satın alabilmektedirler. Rezerv para birimi, merkez bankalarınca bulundurulan ve uluslararası finans kuruluşlarının birbirleriyle ticaret yapmalarını mümkün kılan, yabancı para birimini ifade eder.
Sunduğu istikrar gözetilerek Amerikan dolarının, bazı ülkelerce sadece rezerv para birimi olarak değil, resmi para birimi olarak da kullanıldığı bilinmektedir.
Günümüzde Amerikan dolarını sınırları dahilinde kullanan 16 ülke ve idari bölge bulunmaktadır.
Aşağıdaki ülkelerle idari bölgeler yerel ve kendilerine özgü bir para birimi yerine Amerikan dolarını kullanırlar:
- Porto Riko
- Ekvator
- Panama
- Somali
- El Salvador
- Fiji
- Turks ve Caicos Adaları
- Guam
- ABD Virjin Adaları
- Doğu Timor
- Britanya Virjin Adaları
- Marshall Adaları
- Amerikan Samoası
- Mikronezya Federal Devletleri
- Kuzey Mariana Adaları
- Karayip Hollandası
Döviz Kurunun Amerikan Dolarına Sabitlenmesi
İki para birimi arasındaki döviz kurunda her bir para biriminin arz ile talebine bağlı olarak sıklıkla günlük dalgalanmalar yaşanır. Bir para birimi ne denli popüler olursa insanlar tarafından o denli çok satın alınır ve bunun sonucunda da fiyatı yükselir.
Bir örnekle açıklayacak olursak, tatil sezonu Meksika’da daha fazla insan Meksika pesosu alır ve pesonun değeri buna bağlı olarak yükselir. Bunun sonucunda da sezon dışı zamanlarda belirli miktarda farklı bir para birimi kullanıp döviz alabileceğiniz miktardan daha az peso satın almış olursunuz.
Zaman zaman merkez bankaları, Amerikan doları gibi belirli bir yabancı para birimi üzerinde sabit bir döviz kuru tutmaya karar verirler. Bu uygulamanın amacı, Amerikan dolarının halihazırda yaygın olarak kullanıldığı yerlerde düzenli kullanımını teşvik etmek olarak açıklanabilir.
Amerikan doları veya güçlü bir diğer para birimi kullanarak bir döviz kurunun sabitlenmesi işlemine “kur sabitlemesi” denir. Bu bağlamda “Hong Kong kuru sabit tutmak için” piyasaların durumuna göre dolar alımı yapabilmektedir.
Döviz Kurunu Amerikan Dolarına Sabitleyen Ülkeler
Bir merkez bankası döviz kurunu sabitlerken genellikle düzenli ticaret ilişkisi içinde olduğu bir ülkenin para birimini gözetir. Bu sayede hem iki ülke arasındaki ticari ilişkiler güçlenir hem de ülke ekonomilerinin daha istikrarlı hale gelmeleri mümkün olur.
Amerikan dolarının yabancı para birimi karşısında sabitlendiği durumda, doların istikrarı korunmuş olur. Böylece ziyaretçilerle iş insanları sabit maliyetler ile işlem yapma imkanı bulurlar. Bu imkan sayesinde yabancı yatırımcılar ve bireylerin ülkeye yönelimi artarken konuya taraf tüm ülke ekonomileri de desteklenmiş olur.
Amerikan doları ile sabit kur uygulamasına sahip bazı ülkeler şunlardır:
Anlaşılacağı üzere, bu ülkelerin çoğu Amerikalıların seyahat ettikleri yerlerdir. Diğerleri ise, örneğin Hong Kong, yoğun ticaret merkezlerinden biridir.
Hong Kong doları 1983’de, değerinde keskin bir düşüş yaşadığında, Amerikan dolarına sabitlendi. Ulusal Hang Lung Bankası konu ile ilgili sert bir önlem almak durumundaydı.
Bunun üzerine Hong Kong hükümeti, ülkenin ekonomik geleceğini güvenceye almak ve yatırımcılarla uluslararası kuruluşları ülkeye çekmek amacıyla, yerel para birimi olan doları Amerikan dolarına sabitlemeye karar verdi.
Hong Kong hükümeti bu bağlamda ülkeyi Çin ve Çin yuanı yerine ABD ile hizalamayı hedefliyordu.
Diğer Sabitlenen Para Birimleri
Sıklıkla dolar olarak anılan Amerikan doları uluslararası piyasalarda kullanılan tek güçlü para birimi değildir. Avrupa Birliği’nin para birimi olan euro ile Birleşik Krallık ve dokuz diğer ülke ve bölgede kullanılan para birimi olan İngiliz sterlini de uluslararası piyasalardaki diğer güçlü para birimlerindendir.
Uluslararası kolonizasyon söz konusu olduğunda, geçmişteki lider güçlerden Birleşik Krallık hâlâ dünya genelindeki belirli ülkeler üzerinde etki sahibi konumunu sürdürmektedir. Dünyada sekiz bölge kendi para birimini İngiliz sterlinine sabitlemiş, bu bağlamda dünyanın altıncı en güçlü ekonomisi ile ilişkilerini güçlendirmiştir.
Turizm ve Amerikan Doları
Amerikan doları turizm endüstrisinde yaygın kullanılan bir para birimidir.
Dahası, turizm hacmi yüksek bazı şehirler ve bölgeler, kendi merkez bankaları tarafından kabul edilmiyor olsa dahi Amerikan dolarını kabul etmektedirler.
Amerikan dolarının güçlü konumu ve yaygın kullanımı, her yıl milyonlarca ABD’li turist ağırlayan diğer ülkeler açısından da cazip karşılanmaktadır. Bu sayede Amerikalılar sadece tatil harcamalarını kolaylıkla yapmakla kalmaz aynı zamanda yerel döviz bürolarına gitmek zahmetinden de kurtulmuş olurlar.
Duruma güzel bir örnek olarak Meksika’nın Karayip bölgesi verilebilir. Bu Maya kıyı şeridi muhteşem turkuaz denizleri ve ılık esintileriyle Amerikalı turistlerin yanı sıra diğer pek çok kişinin de tatil gözdesidir.
Meksika Karayip bölgesinde kullanılan resmi para birimi Meksika pesosu olsa da bu bölgede alışveriş yaparken, yemek yerken ve Karayiplerde yapacağınız kıyı gezintilerinizde sıklıkla Amerikan doları kullanarak işlem sağlayabilirsiniz.
Aldığınız hizmet karşılığı dolar ile ödeme yapabileceğiniz gibi bu bölgelerde oturanlar tarafından yerel peso ile toplu halde takas yapmanız da mümkün olabilmektedir.