Pera sa Guyana: Lahat ng Dapat Mong Malaman Tungkol sa Guyanese Dollar
Kilala ang Guyana sa South America bilang bansang mayaman sa likas na yaman, kabilang na ang mga bagong tuklas na oil field. Mula sa kolonyal na kasaysayan nito hanggang sa kasalukuyang pagyaman dahil sa langis, marami kang matututuhan tungkol sa ekonomiya ng Guyana at kung paano umusbong ang opisyal nitong pera, ang Guyanese dollar (G$).
Ano ang pera ng Guyana?
Ang Guyanese dollar, na may simbolong G$ at code na GYD, ay ang opisyal na pera ng Guyana simula pa noong 1800s. Ang central bank ng bansa, ang Bank of Guyana, ang nangangasiwa sa patakarang pinansyal at naglalabas ng mga banknote at barya.
Hindi tulad ng pera ng Senegal (West African CFA franc), ang Guyanese dollar ay walang fixed exchange rate.
Kasaysayan ng Guyana at ng pera nito
Tulad ng maraming ekonomiya sa mundo, ang ekonomiya ng Guyana ay dumanas ng maraming pagbabago. Iba’t ibang pera ang ginamit sa ilalim ng iba’t ibang kolonyal na pamahalaan, at mula nang magsimulang gamitin ang Guyanese dollar, maraming pagbabago ang nangyari.
Noong bago ang ika-16 na siglo, tinatawag ng mga katutubong mamamayan ang lugar na ito bilang “guiana,” na nangangahulugang “lupain ng tubig.” Sa huling bahagi ng ika-16 na siglo, sinakop ng mga Olandes ang Guyana at ginamit ang mga barya tulad ng Guilder.
Pumasok din sa bansa ang iba’t ibang pera mula sa mga kolonyalistang Pranses, Kastila, at Briton.
Noong 1831, opisyal na naging kolonya ng Britain ang Guyana. Sa panahon ng pananakop ng Britanya, tinawag itong British Guiana at isinama sa British West Indies (BWI), na kinabibilangan ng mga sumusunod:
-
Anguilla
-
Cayman Islands
-
Turks and Caicos Islands
-
Montserrat
-
British Virgin Islands
-
Antigua and Barbuda
-
The Bahamas
-
Barbados
-
Dominica
-
Grenada
-
Jamaica
-
Saint Kitts and Nevis
-
Saint Lucia
-
Saint Vincent and the Grenadines
-
British Guiana (ngayon ay Guyana)
-
Trinidad and Tobago
-
Bermuda
-
British Honduras (ngayon ay Belize)
Noong panahong iyon, umiikot ang mga barya ng Britanya gaya ng 2-pence at 4-pence sa buong rehiyon. Subalit, patuloy ring ginamit ang mga barya ng Olandes hanggang 1900. Kahit hindi na ginagamit sa Britain ang 4-pence coin, patuloy itong ginawa para sa British Guiana.
Noong 1916, nagsimula ang Britain na maglabas ng papel na pera sa halagang 1 at 2 dollar. Noong 1937, nagdagdag sila ng mas malalaking banknote na may denominasyong 5, 10, 20, at 100 dollar.
Noong 1966, naging independyente ang Guyana at nagsimulang maglabas ng mga bagong coin at banknote. Kabilang dito ang mga coin na 1, 5, 10, 25 at 50 sentimo, na kalaunan ay tinanggal sa sirkulasyon. Pinalitan ito ng mga bagong coin na may denominasyong 1, 5, at 10 dollar.
Kasalukuyang mga denominasyon ng pera ng Guyana:
-
Banknote: $20, $50, $100, $500, $1,000, at $5,000
-
Barya: $1, $5, $10, at $100
May mga feature din ang mga banknote upang matulungan ang mga taong bulag o may kapansanan sa paningin na makilala ang halaga ng perang hawak nila sa pamamagitan ng paghipo.
Pamahalaan ng Guyana at mga Rehiyon
Pagkatapos ng kalayaan, naging parliamentary representative democratic republic ang Guyana. Nahahati na ngayon ang bansa sa 10 administratibong rehiyon:
-
Barima-Waini
-
Pomeroon-Supenaam
-
Essequibo Islands–West Demerara
-
Demerara-Mahaica
-
Mahaica-Berbice
-
East Berbice-Corentyne
-
Cuyuni-Mazaruni
-
Potaro-Siparuni
-
Upper Takutu-Upper Essequibo
-
Upper Demerara-Upper Berbice
Pinamumunuan ang mga rehiyong ito ng Regional Democratic Council (RDC). Hati pa ang mga rehiyon sa mas maliliit na Neighborhood Democratic Councils (NDCs).
Wika at Kultura sa Guyana
Kaugnay ng kultura ng English-speaking Caribbean ang kultura sa Guyana. Ito rin ang nag-iisang bansang nagsasalita ng Ingles sa South America. Bukod sa English, karaniwan ding ginagamit ang Guyanese Creole, isang uri ng Creole na nakabase sa Ingles.
Iba pang wikang ginagamit sa bansa ay ang Hindi, mga wika ng mga Amerindian, Espanyol, at Portuges.
5 Bagay na Dapat Mong Malaman Tungkol sa Ekonomiya at Pera ng Guyana
1. Tanging ang Bank of Guyana lamang ang maaaring maglabas ng pera
Ang Bank of Guyana lang ang may karapatang maglabas ng banknote at coin sa bansa. Nasa kanila rin ang kontrol sa mga serbisyong pinansyal tulad ng pensyon.
2. Cash pa rin ang pangunahing gamit sa Guyana
Sa Guyana, karaniwan pa rin ang paggamit ng cash para sa araw-araw na transaksyon. Limitado ang pagtanggap ng credit card at karaniwang nasa mga tourist area lamang. Kaya kung maglalakbay ka sa mga probinsya, mas mainam na magdala ng lokal na pera.
3. Ang bagong $1,000 banknote ay may mga security feature
Noong 2019, dahil sa pagdami ng pekeng pera, naglabas ang Bank of Guyana ng bagong $1,000 banknote na may security thread na RAPID micro-optic mula sa Crane Currency. Kung i-tilt mo ang banknote, makikita mo ang galaw ng pattern bilang patunay na ito ay totoo.
Ang mga luma at bagong banknote ay pareho pa ring legal tender.
4. Ang pagtuklas ng langis ay nagpapalago sa ekonomiya
Noong 2015, natuklasan ng Exxon Mobil ang langis sa Guyana. Sa loob ng 5 taon, 17 pa ang nadagdag na oil fields. Ngayon ay may 30 oil fields na, at ayon sa IMF, maaari itong magpataas ng economic growth ng Guyana ng halos 60%.
Sa gitna ng pandemya noong 2020, patuloy pa rin ang pagtaas ng GDP ng bansa—isa ito sa mga iilang bansa na lumago habang bumabagsak ang iba.
5. Ang agrikultura ang pundasyon ng ekonomiya
Malaking bahagi ng GDP ng Guyana ay nagmumula sa agrikultura, at halos 30% ng mga manggagawa ay nasa industriyang ito. Kabilang sa mga pananim ay ang asukal, bigas, saging (plantain), at damo o halamang gaya ng cilantro.
Dahil sa natural na kalupaan, nakakatanim din sila ng organic na pagkain gaya ng cocoa, pinya, at puso ng niyog. Lumalago rin ang industriya ng pangingisda at seafood dahil sa malawak na baybayin ng bansa.
Pag-unawa sa exchange rate ng Guyanese Dollar
Kung nagpapadala ka ng pera papuntang o galing sa Guyana, mahalagang malaman ang exchange rate. Ang Guyanese dollar (GYD) ay hindi naka-peg sa USD, GBP, o EUR, kaya ang halaga ng palitan ay pabagu-bago.
Makakatulong ang currency converter sa website o app ng Remitly upang malaman mo ang kasalukuyang exchange rate.
Pagpapadala ng pera sa Guyana
Kung kailangan mong magpadala ng pera sa Guyana, makakatulong ang Remitly. Sa Remitly, mas mabilis, mas madali, at mas abot-kaya ang international money transfer. Mahigit 5 milyong katao na sa buong mundo ang nagtitiwala sa aming madaling gamiting mobile app.
Subukan mo ngayon—i-download ang app